มะนาวเป็นพืชที่อยู่ในวงษ์เดียวกับส้ม มีชื่อทางพฤษศาสตร์ว่า Citrus aurantifolia Swing เป็นไม้พุ่ม สูงประมาณ 3-4 เมตร ใบแฝด(คล้ายมะกรูด) แต่ด้านล่างค่อนข้างเล็ก ใบค่อนข้างหนา แข็ง ตามลำต้นและกิ่งก้านมีหนามแหลมอยู่ทั่วไป ดอกขนาดเล็ก กลีบดอกสีขาว เกสรตัวผู้สีเหลือง ผลกลม มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 3-4 เซนติเมตร ผลสีเขียว เมื่อสุกเปลี่ยนเป็นสีเหลือง ภายในผลแบ่งเป็นกลีบๆ คล้ายส้มเขียวหวาน แต่เปลือกไม่ล่อน และแยกกลีบออกจากกันได้ยาก เมล็ดมีเปลือกหุ้มสีขาวนวลลักษณะคล้ายเมล็ดส้มเขียวหวาน
น้ำมะนาวสามารถนำไปประกอบอาหารในครัวของคนไทยได้มากมายเช่น กับข้าวจำพวกต้มที่ออกรสเปรี้ยว เช่น ต้มยำปลาไหลต้มเปรต(อาหารลูกทุ่งยอดนิยม) ต้มแซ่บ(เครื่องในวัว) ฯลฯ อาหารจำพวกยำ พล่าต่างๆ เช่น ยำทะเล ยำหนังหมู ยำถั่วพู ฯลฯ พล่ากุ้ง กุ้ง(ฝอย)เต้น ฯลฯ อาหารจำพวกส้มตำต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นส้มตำไทย ส้มตำลาว ส้มตำใส่ปูเค็ม ส้มตำแตง ฯลฯ ต่างก็ต้องใส่น้ำมะนาวทั้งสิ้น นอกจากนี้น้ำจิ้มและน้ำพริกประเภทต่างๆก็ใช้น้ำมะนาวเป็นส่วนใหญ่ บางครั้งใช้ผลมะนาวหั่นเป็นชิ้นเล็กๆ ติดทั้งเปลือกทั้งเนื้อ เช่น เมี่ยงคำและไก่สามอย่าง เป็นต้น
น้ำมะนาวนิยมนำมาปรุงเป็นน้ำผลไม้ ให้รสชาติและกลิ่นเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว เป็นที่นิยมดื่มกันทั่วไปทั้งไทยและชาวต่างประเทศ เพราะนอกจากรสชาติแล้วยังมีวิตามินซีและแร่ธาตุหลายชนิดสูงอีกด้วย
ประโยชน์ด้านอื่นๆของมะนาว
นอกจากด้านอาหารและเครื่องดื่มแล้ว มะนาวยังมีประโยชน์ด้านอื่นๆอีกมาก เช่น ด้านสมุนไพร ตามตำราสรรพคุณยาไทยระบุสรรพคุณด้านสมุนไพรของมะนาวเอาไว้หลายประการ คือ
- ใบ ใช้ต้มอาบอบสมุนไพรร่วมกับสมุนไพรอื่นๆ ใช้ผสมในยาฟอกเลือด บำรุงเลือด
- ผิว เป็นยาขับลม ใช้ชงน้ำเดือด ดื่มแก้ท้องเสีย ท้องเฟ้อ บำรุงธาตุ แก้อาการเป็นลมวิงเวียน แก้อาการเจ็บคอ
- น้ำในผล ป้องกันและรักษาโรคลักปิดลักเปิด ขับเสมหะ แก้ไอ แก้เจ็บคอ เป็นกระสายยากวาดคอเด็ก
- แก้อาการวิงเวียน คลื่นไส้ อาเจียน เนื่องจากแพ้ท้อง เมารถ เมาเรือ แก้อาการอ่อนเพลีย เนื่องจากอากาศร้อนอบอ้าว เสียเหงื่อมาก กระหายน้ำ รักษาแผลที่เกิดจากถูกปูนกัด รักษากลากเกลื้อนร่วมกับผงกำมะถัน บรรเทาอาการปวดจากพิษแมลงสัตว์กัดต่อย แก้อาการฟกช้ำ หัวโน ร่วมกับดินสอพอง รักษาอาการเล็บขบ
- ราก กระทุ้งพิษไข้ แก้ไข้กลับ แก้อาการปวดฝี
- เมล็ด คั่วให้เหลือง ใช้เป็นยากวาดแก้ซางเด็ก
ด้านเครื่องสำอาง มะนาวใช้สระผมได้เช่นเดียวกับมะกรูด น้ำในผลทำให้ผิวหนังนุ่มนวล ใช้รักษาสิว เปลือกมะนาวที่บีบน้ำออกแล้วใช้ทำความสะอาดเล็บมือได้ดี
มะนาวยังมีประโยชน์ด้านอื่นอีกมากมาย ทั้งยังเป็นต้นไม้พื้นบ้านดั้งเดิมของไทยเรา จึงน่านำมาปลูกไว้ในบริเวณบ้านเป็นอย่างยิ่ง เพราะทรงพุ่มไม่ใหญ่นัก หรือจะปลูกในกระถางก็ได้(เช่นเดียวกับมะกรูดแคระ) นอกจากจะได้ประโยชน์ด้านต่างๆดังที่กล่าวมาแล้ว มะนาวยังถือเป็นไม้มงคลอย่างหนึ่งอีกด้วย ตามตำราปลูกต้นไม้ในบ้านของคนไทยโบราณกำหนดให้ปลูกมะนาวไว้ทางทิศพายัพ(ตะวันตกเฉียงเหนือ)ของตัวบ้านจะเป็นมงคล
ขอบคุณ: http://www.thaihealth.or.th